Αρχαίο Αττικό Δίκαιο Ζ ́ Εξαμ. - Μάθημα Θ.Κ. Κλασικής Φιλολογίας Σ (13ΚΦ8_15)

ΑΤΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ 2023-24

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ – ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Ποια ήταν η εξέλιξη της νομοθεσίας από την εποχή του Δράκοντα μέχρι και τα τέλη του 4^ου π.Χ. αι.
• Τι γνωρίζετε για την αύξηση της εξουσίας των δικαστηρίων τον 4^ο π.Χ. αι. και πώς συνδέεται με την δημοκρατική φύση του πολιτεύματος;

• Ποια είναι η σχέση της ανάπτυξης του νομοθετικού Αττικού κώδικα με την ανάπτυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος από τον 6^ο έως τον 4^ο π.Χ. αι.;
• Ποια είναι η διάκριση ανάμεσα στο ψήφισμα και τους νόμους, πότε έγινε και γιατί;
• Ποιες αλλαγές επέφερε η Αμνηστία του 403 στο νομοθετικό σύστημα της Αθήνας;

2. ΔΙΚΗ – ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

• Πώς γινόταν μία δίκη; Τι ήταν η ανάκριση; Ποιες δίκες ήταν οι ιδιωτικές και ποιες οι δημόσιες;
• Τι γνωρίζετε για την ιδιωτική και τη δημόσια διαιτησία;

• Τι γνωρίζετε για την ανάκριση και την αναβολή μιας δίκης;
• Τι γνωρίζετε για τον εθελοντή δημόσιο κατήγορο και τι γνωρίζετε για τον συκοφάντη και τη συκοφαντία;
• Τι γνωρίζετε για το σώμα των δικαστών; Πώς οριζόταν κάθε χρόνο και ποιος ο ρόλος των δικαστών;
• Τι γνωρίζετε για τους λογογράφους και τις σχέσεις με τους πελάτες τους; Πώς μιλούσαν οι διάδικοι σε μία δίκη;
• Τι γνωρίζετε για τους μάρτυρες, ελεύθερους και δούλους; Τι γνωρίζετε για τους νόμους περί μαρτυρίας και ψευδομαρτυρίας;
• Τι γνωρίζετε για την τιμωρία, τις ποινές που υπήρχαν και τους τρόπους που τις εφάρμοζαν;
• Τι γνωρίζετε για τις άτεχνες πίστεις, δηλ. ψηφίσματα, νόμοι, συνθήκες, συμβόλαια και τον ρόλο τους στο δικαστήριο; Ποιος ήταν υπεύθυνος για την παρουσίασή τους στο δικαστήριο; Ποιος τα διάβαζε;

1. ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ

• Ποιες ήταν οι διαθέσιμες νομικές διαδικασίες για υποθέσεις ανθρωποκτονίας; Σύγκριση: θετικά και αρνητικά κάθε διαδικασίας (παραδείγματα). Δίκη φόνου – π.χ. Αντιφών Περί του χορετού
• Ποια ήταν τα είδη ανθρωποκτονίας και ποια τα ειδικά δικαστήρια στα οποία διεξάγονταν οι σχετικές δίκες;

• Τι γνωρίζετε για την απαγωγή κακούργων και απαγωγή φόνου; Αναλύσετε τα όσα γνωρίζουμε για τη διαδικασία αυτή με βάση τον Περί του Ηρώδη λόγο του Αντιφώντα και Κατά Αγοράτου του Λυσία.

1. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΣΗ

• Ποιες ήταν οι κοινωνικές ομάδες στην κλασική Αθήνα: τι γνωρίζετε για τους πολίτες, μετοίκους, δούλους, ξένους και γυναίκες καθώς και τα νομικά τους δικαιώματα και υποχρεώσεις;
• Ποιος ήταν ο νόμος περί πολιτογράφησης των Αθηναίων, από ποιον και πότε θεσπίστηκε και τι γνωρίζετε για την επαναθέσπισή του το 403 και το 384 π.Χ.;

• Τι γνωρίζετε για την απονομή / παραχώρηση του δικαιώματος του πολίτη σε ξένους ή μετοίκους και δούλους που ζούσαν στην Αθήνα; Ποιες ήταν οι προϋποθέσεις και πώς γινόταν η όλη διαδικασία; Αναλύσετε το παράδειγμα των Πλαταιέων από τον λόγο Κατά Νεαίρας του Απολλόδωρου.
• Τι γνωρίζετε για τη γραφή ξενίας και γενικότερα για τους νόμους που καθορίζουν τις σχέσεις Αθηναίων και ξένων; Αναλύσετε συγκεκριμένα παραδείγματα αναφοράς νόμων από τον λόγο του Απολλοδώρου Κατά Νεαίρας;

1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 

• Τι γνωρίζετε για το γάμο Αθηναίων και τον ρόλο της “εγγύης”;
• Τι γνωρίζετε για τα δικαιώματα κληρονομιάς και για το νομικό πλαίσιο της επικλήρου κόρης;
• Ποια ήταν η θέση της γυναίκας στον οίκο και γενικότερα στην πόλη;

1. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ 

• Τι γνωρίζετε για το αδίκημα της μοιχείας και πόσο σημαντικό ήταν για το Αττικό δίκαιο. Τι προέβλεπε ο νόμος για το αδίκημα της μοιχείας; Με ποιους τρόπους μπορούσε ένας Αθηναίος να διώξει έναν μοιχό και ποιες ήταν οι συνέπειες για τη σύζυγο; (Κατά Νεαίρας)
• Ποιες ήταν οι δεσμεύσεις από τον νόμο για μία μοιχαλίδα όσον αφορά τις θρησκευτικές γιορτές και τελετουργίες; Αναφερθείτε στην περίπτωση της Φανώς της υποτιθέμενης κόρης της Νέαιρας.
• Πώς και γιατί διαφοροποιείται το αττικό δίκαιο έναντι του βιασμού σε σύγκριση με τη μοιχεία; (Λυσίου Υπέρ του Ερατοσθένους φόνου απολογία)

7. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ

            Τι γνωρίζετε για τις εξής διαδικασίες; 

• Δοκιμασία και Δοκιμασία Ρητόρων
• Εύθυνα
• Εισαγγελία και κατάχρηση της εισαγγελίας κατά τον 4^ο π.Χ. αι. (παραδείγματα)
• Προβολή – Απόφασις
• Γραφή παρανόμων
• Γραφή μη επιτήδειον νόμον θειναι
• Επιχειροτονία - Αποχειροτονία

ΚΕΙΜΕΝΑ – νόμοι και διαδικασίες (ανάλυση και ερμηνεία αποσπασμάτων από καθαρά νομική άποψη)

1. Λυσίου Υπέρ του Ερατοσθένους φόνου απολογία κεφ. 28-34 (νόμοι περί μοιχείας και βιασμού)
2. Δημοσθένης Κατά Τιμοκράτους κεφ. 149-151 (όρκος δικαστών)
3.  [Δημοσθένους] Κατά Νεαίρας κεφ. 16, 53, 87, 94-104 (μοιχεία, πολιτογράφηση, Πλαταιείς)
4. Αισχίνης Κατά Τιμάρχου κεφ. 26-32 (δοκιμασία ρητόρων)
5. Υπερείδης Προς Ευξένιππον 7-8 (εισαγγελτικός νόμος)

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ 

 Θα μπουν 4 θέματα το καθένα εκ των οποίων θα έχει δύο ερωτήματα, ένα γενικού και θεωρητικού περιεχομένου βάσει των ερωτήσεων που έχουν δοθεί και το δεύτερο θα αφορά ένα από τα δοθέντα κείμενα να ερμηνευτεί και να σχολιασθεί ως προς το νομικό του πλαίσιο.